Analizy przeprowadzone w ramach Badania Globalnego Obciążenia Chorobami w 2017 roku (DBD Study 2017) wskazują, że wśród czynników ryzyka odpowiadających za utratę największej liczby lat przeżytych w zdrowiu (DALY) dla Polaków na pierwszym miejscu znajduje się palenie tytoniu. Palenie tytoniu jest uznane za chorobę przewlekłą, która w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych została opisana pod kodem F17. Chociaż udało się w Polsce zahamować wzrost odsetka codziennych palaczy (w latach 90. ubiegłego wieku codziennie paliło 51% Polaków i 25 % Polek), palenie tytoniu nadal jest powszechne, bo jak wynika z badań NIZP-PZH w 2018 roku codziennie paliło regularnie 28% mężczyzn i 15% kobiet!). Niepokojące jest pewne zahamowanie trendu spadkowego w odsetku osób palących widocznego na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat. Czynnikami związanymi z mniejszą częstością palenia tytoniu są: płeć żeńska, młody oraz starszy wiek, lepsze wykształcenie. Palenie tytoniu jest istotnym czynnikiem ryzyka zdrowotnego. W 2017 roku odpowiadało w naszym kraju za utratę 17,2% lat przeżytych w zdrowiu (DALY). Szacunkowe dane (HFA-DB) umiejscawiają palących regularnie Polaków nieco ponad średnim poziomem w krajach UE (wartości dla mężczyzn są nieznacznie poniżej, dla kobiet powyżej średniej).
Każdego roku z powodu schorzeń odtytoniowych umiera przedwcześnie około 50 tys. Polaków. W dymie tytoniowym zawartych jest ponad 4 tysiące związków chemicznych, w tym 70. rakotwórczych (np.: Naftyloamina, Piren, Kadm, Benzopiren, Chlorek winylu, Toluidyna, Uretan, Dibenzoakrydyna, Polon-210). Choć zdecydowana większość Polaków wie, że palenie tytoniu wywołuje raka płuc (96%), a rzucenie palenia może ustrzec przed tym nowotworem (87%), niestety zaledwie 67% ma świadomość, że równie szkodliwe jest bierne palenie oraz, że udowodniono związek palenia z ryzykiem zachorowania w przypadku takich nowotworów złośliwych takich jak: płuco, przełyk, nerka, pęcherz moczowy, gardło, jaka ustna, trzustka, krtań, wątroba, nos, warga, ostra białaczka szpikowa, żołądek, jelito grube, szyjka macicy, jajnik.
Czy warto rzucić palenie? Zawsze warto!!! A jeszcze lepiej nigdy nie zaczynać. Trzeba mieć świadomość, że chociaż pierwsze pozytywne efekty rzucenia dostrzeżemy już po miesiącu od rzucenia; to dopiero w 10. lat po rzuceniu palenia ryzyko zgonu z powodu raka płuca będzie o połowę mniejsze niż u palacza (ryc. 1)!
Rycina 1. Jak rzucenie palenia wpływa na nasz organizm?
Część palaczy zamiast rzucić palenie, zamienia tradycyjne papierosy na e-papierosa. Choć szkodliwość e-papierosów jest zdecydowanie niższa, warto pamiętać, że w e-papierosach do rozpuszczania nikotyny używa się dwóch substancji: gliceryny i propylenu glikolowego. Podgrzewanie ich do wysokich temperatur powoduje rozpad na dwa rakotwórcze związki karbonylowe: formaldehyd i acetaldehyd.
Osobom chcącym rzucić palenie przypominamy, że w całym kraju Narodowy Fundusz Zdrowia finansuje świadczenia w ramach Programu Profilaktyki Chorób Odtytoniowych (adresy świadczeniodawców uzyskacie Państwo pod numerem infolinii NFZ: 800 392 976 oraz pod adresem: www.nfz.gov.pl w zakładce: „Gdzie się leczyć?”).