12 maj – Europejski Dzień Walki z Czerniakiem

W Europejskim Dniu Walki z Czerniakiem (12.05), przed Tygodniem Świadomości Czerniaka (17-23.05) a także przed wakacjami, warto zachęcać Wielkopolan do rozważnego korzystania z kąpieli słonecznych oraz regularnego samobadania skóry.

Zgodnie z danymi Krajowego Rejestru Nowotworów w latach 1999 – 2015 standaryzowany współczynnik zachorowalności na czerniaka złośliwego skóry, w województwie wielkopolskim wyniósł 4,64 (na 100 000 populacji) co sytuuje Wielkopolskę na drugiej pozycji wśród 16. województw. Współczynnik zgonów wyniósł 1,73 co stanowiło 8. wartość w Polsce. W województwie wielkopolskim liczba zachorowań na czerniaka złośliwego skóry wzrosła z 150 w roku 1999 do 315 przypadków w 2015 roku (w tym 140 u mężczyzn oraz 175 u kobiet). Według Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego czerniak złośliwy to jeden z najczęściej występujących nowotworów u młodych kobiet. Według specjalistów w Polsce czerniaki wciąż rokują gorzej niż w innych krajach. Różnice w wyleczalności w porównaniu z krajami Europy Zachodniej nie wynikają w znacznej mierze z drogich terapii, a raczej z  zaawansowania przypadków (które w Polsce wynoszą 30%), co determinuje wyniki leczenia. Według Departamentu Statystyki i Prognoz Aktuarialnych ZUS w III kwartale 2016 r. czerniak złośliwy (C43) wiązał się z wystawieniem 1 154 zaświadczeń lekarskich i absencją chorobową na poziomie 22 698. Czerniak skóry diagnozowany jest w Polsce najczęściej II stadium zaawansowania (56%). W województwie wielkopolskim chorych na czerniaka hospitalizuje się rzadko (12. Miejsce w kraju).

Wśród skutecznych sposobów walki z narastającą zachorowalnością należy wymienić na pierwszym miejscu edukację zdrowotną (zwłaszcza osób w wieku aktywności zawodowej, grup o podwyższonym ryzyku rozwoju nowotworów jak i samych pracowników placówek POZ – jako kluczowych edukatorów społeczeństwa). Kolejnym elementem niezbędnym w działaniach na rzecz obniżenia zachorowalności na nowotwory skóry jest zmiana zachowań i wzmożenie czujności onkologicznej, gdyż wśród najistotniejszych czynników zwiększających ryzyko zachorowania wymienia się intensywne działanie promieniowania ultrafioletowego naturalnego (promienie słoneczne) i sztucznego (np. łóżka opalające, solaria), stałe drażnienie mechaniczne lub chemiczne, niską zawartość barwnika w skórze oraz predyspozycje genetyczne (np. rodzinny zespół znamion atypowych). Z punktu widzenia wykonywanego zawodu najbardziej narażeni na zachorowanie są: rolnicy, pracownicy branży budowlanej i drogowej. Istnieją dowody wskazujące, iż dla osób pracujących na powietrzu ryzyko rozwoju nowotworów skóry rośnie w zależności od stażu pracy, co ma związek ze skumulowaną dawką promieniowania UV. Np. u osób pracujących na powietrzu przez 7 dni w tygodniu ryzyko zachorowania na raka kolczystokomórkowego może wzrastać nawet 20-krotnie w stosunku do osób pracujących 1-2 dni poza pomieszczeniami zamkniętymi. Ponadto niestosowanie ochrony przeciwsłonecznej, w szczególności unikanie cienia oraz ubrań zakrywających skórę istotnie zwiększa ryzyko zachorowania na czerniaka. Tymczasem, poważne oparzenia posłoneczne powstałe na skutek zawodowych ekspozycji słonecznych są również czynnikiem ryzyka zachorowania na czerniaka. Reasumując – warunki pracy zawodowej jak i zachowania badanych w miejscu pracy powinny stać się celem programów edukacyjnych skierowanych do osób zatrudnionych na stanowiskach eksponowanych na UV.