Rak piersi

Czym jest rak piersi

Rak piersi jest nowotworem złośliwym powstałym z komórek w gruczole piersiowym. Istotą raka są mutacje genetyczne czyli zmiany na poziomie DNA (genów). Informacja zawarta w DNA określa mi.in. budowę komórki, jej funkcje, interakcje z innymi komórkami. Zmiany na poziomie DNA powodują, że zmutowana komórka przestaje współpracować z innymi, zdrowymi komórkami, przestaje pełnić swoje funkcje i ucieka spod ścisłej kontroli organizmu. W efekcie braku kontroli dochodzi do niepohamowanego rozrostu zmutowanych komórek, utworzenia guza nowotworowego, naciekania i niszczenia sąsiednich tkanek i tworzenia przerzutów (tworzenia nowych ognisk nowotworu poza miejscem jego powstania).

Rak piersi rozwija się z komórek tworzących tkankę gruczołu piersiowego. Najczęstszymi postaciami raka są raki przewodowe (ang. invasive ductal carcinoma) wywodzące się z komórek przewodów mlekowych oraz raki zrazikowe (ang. invasive lobular carcinoma) wywodzące się z komórek gruczołowych tworzących zraziki gruczołu piersiowego.

Czasami w piersi znajdowane są zmiany określane jako rak przedinwazyjny in situ takie jak rak przewodowy in situ DCIS od ang. ductal carcinoma in-situ lub rak zrazikowy in situ LCIS ang. lobular carcinoma in-situ (LCIS). Zmiany te zlokalizowane są wyłącznie w obrębie tkanki gruczołowej i nie naciekają sąsiednich tkanek. Podczas gdy zmiany typu DCIS mają potencjał dalszego szerzenia się i rozwoju w postać inwazyjną i wymagają zatem leczenia, zmiany typu LCIS uznawane są tylko za marker zwiększonego ryzyka rozwoju raka piersi i na ogół nie wymagają leczenia a postępowanie ogranicza się do obserwacji.

W piersi mogą pojawiać się również zmiany łagodne – guzki, które nie mają zdolności do naciekania i niszczenia otaczających tkanek lub dawania przerzutów do innych części ciała. Niestety, rozpoznanie czy mamy do czynienia z postacią łagodną czy też rakiem można dokonać wyłącznie po całej serii badań takich jak mammografia oraz badaniach mikroskopowych fragmentu pobranej tkanki (biopsja). Każda niepokojąca zmiana w piersi powinna być zweryfikowana przez badanie lekarskie.

Ryzyko zachorowania na raka piersi

Ryzyko rozwoju raka piersi u kobiet w ciągu całego życia szacowane jest na około 9-12%. Oznacza to, że szacunkowo co 10 kobieta będzie zmagać się z tą chorobą. W Polsce rocznie wykrywa się ponad 16 500  raków piersi i jest to najczęściej występujący nowotwór złośliwy wśród kobiet.  Ryzyko zgonu z powodu tej choroby szacowane jest na około 4% – w Polsce umiera z jego powodu około 5 500 kobiet. Liczby te pokazują, że zdecydowaną większość pacjentek można skutecznie wyleczyć z tej choroby.

Rak piersi u mężczyzn występuje bardzo rzadko — w Polsce rejestruje się około 120 przypadków nowych zachorowań rocznie.

Obraz kliniczny – objawy

Rak piersi we wczesnym stopniu zaawansowania może nie dawać żadnych objawów. Jedynym badaniem o udowodnionej skuteczności w wykrywaniu wczesnych, uleczalnych form raka piersi jest badanie mammograficzne, któremu powinny poddawać się co dwa lata wszystkie kobiety między 50 a 69 rokiem życia [badanie jest bezpłatne refundowane przez NFZ].

Bardziej zaawansowane postacie raka piersi mogą dawać następujące objawy:

• guz piersi wyczuwalny palpacyjnie (dotykiem)
• zmiana wielkości, kształtu lub sprężystości piersi
• wciągnięcie skóry lub brodawki
• zmiany skórne na brodawce lub wokół niej
• wyciek z brodawki zwłaszcza krwisty
• zaczerwienienie i zgrubienie skóry (objaw skórki pomarańczy)
• poszerzenie żył skóry piersi
• owrzodzenie skóry piersi
• powiększenie węzłów w dole pachowym

Diagnostyka

Rozpoznanie raka piersi lub jego wykluczenie można uzyskać wyłącznie po przeprowadzeniu szeregu specjalistycznych badań diagnostycznych. Ostateczna diagnoza stawiana jest po przeprowadzeniu badania lekarskiego obejmującego badanie palpacyjne (manualne) piersi i węzłów chłonnych w dole pachowym, badanie mammograficzne (specjalny rodzaj badania rentgenowskiego oceniającego struktury piersi), badanie USG oraz biopsji polegającej na pobraniu komórek z guza i ich analizie w badaniu mikroskopowym.

Na podstawie tych badań oceniany jest stopień miejscowego zaawansowania choroby i następnie podejmowane są decyzje dotyczące ewentualnej dalszej diagnostyki i strategii leczenia.

Rodzaj dalszych badań dodatkowych zależy od stopnia zaawansowania choroby, stanu ogólnego pacjentki oraz chorób towarzyszących. Decyzję o dalszych badaniach dodatkowych podejmuje zespół lekarzy w zależności od aktualnej sytuacji klinicznej pacjentki. Oznacza to, że nie wszystkie niżej wymienione badania muszą być wykonane.

U większości pacjentek przed rozpoczęciem leczenia badania dodatkowe ograniczają się do badania krwi, badania rentgenowskiego klatki piersiowej oraz badania USG jamy brzusznej. W niektórych przypadkach diagnostykę poszerza się o badanie tomograficzne (TK). tomografię pozytronową (PET-CT) oraz scyntygrafię kości. Badania te nie są rutynowo wykonywane u każdej pacjentki, o ich przeprowadzeniu decyduje lekarz.

Przebieg

Przebieg nieleczonej choroby zależy od cech biologicznych raka u danej osoby. Guz może rosnąć zarówno powoli jak i rozwinąć się w ciągu tygodni lub miesięcy prowadząc do destrukcji piersi, owrzodzeń i martwicy. Przy dużym zaawansowaniu choroby pojawiają się przerzuty odległe w innych narządach upośledzając ich funkcje. Nieleczony rak piersi nieuchronnie prowadzi do zgonu. Mediana przeżyć w nieleczonej chorobie wynosi nieco ponad 2,5 roku od momentu rozpoznania. Oznacza to, że gdy nie jest wdrożone leczenie połowa pacjentek nie przeżywa 3 lat, 5 lat przezywa 18% a 10 lat tylko 4%.

Zastosowanie leczenia pozwala na pełne wyleczenie u znacznej części pacjentek gdy choroba nie jest zaawansowana lub znaczne przedłużenie życia w przypadkach zaawansowanych. Obecnie, dzięki leczeniu 5 lat przeżywa 80% pacjentek w stopniu zaawansowania IIIA, przy wyższym stopniu zaawansowania IIIB przeżycia 5 letnie wynoszą około 45%. W przypadku rozsiewu choroby – stopień IV mediana przeżyć wynosi 18-30 miesięcy.

Czynniki ryzyka

Głównym czynnikiem zachorowania na raka piersi jest płeć żeńska oraz wiek. Ryzyko zachorowania na raka piersi wzrasta od około 35 roku życia a szczyt zachorowań obserwuje się w grupie wiekowej 50-70 lat.

W większości przypadków (ok. 75%) rak piersi występuje bez żadnych innych znanych czynników ryzyka. U ok. 10-20% pacjentek rak rozwija się na podłożu wrodzonych mutacji. Ryzyko rozwoju raka piersi wzrasta gdy choroba wystąpiła w rodzinie, szczególnie wśród krewnych I stopnia (rodzice, rodzeństwo, dzieci). Około 2-krotny wzrost ryzyka występuje gdy choroba pojawiła się u jednego krewnego, 3-krotny gdy u 2 krewnych, 10 krotny gdy w rodzinie zachorowało 3 lub więcej krewnych.

Czynniki hormonalne: – długotrwała stymulacja hormonalna – większe ryzyko obserwuje się u kobiet, u których pierwsza miesiączka wystąpiła wcześnie lub późno pojawiła się menopauza (powyżej 55 r.ż.). Ciąża i karmienie piersią zmniejszają ryzyko. Istotne znaczenie ma wiek, w którym doszło do pierwszej donoszonej ciąży. Ryzyko wzrasta u kobiet które nie rodziły lub urodziły po raz pierwszy po 30 r.ż.

Hormonalne środki antykoncepcyjne. Wpływ antykoncepcji hormonalnej na rozwój raka piersi nie jest w pełni zdefiniowany. Preparaty zawierające jedynie progesteron prawdopodobnie nie wpływają na ryzyko wystąpienia raka piersi, natomiast środki zawierające zarówno progesteron jak i estrogeny mogą zwiększać ryzyko powstania tego nowotworu. Zakłada się, że ryzyko zachorowania wzrasta u kobiet przyjmujących środki hormonalne dłużej niż 8 lat.

HZT – hormonoterapia zastępcza – leczenie hormonalne stosowane w okresie przekwitania w celu złagodzenia objawów menopauzalnych zwiększa ryzyko zachorowania na raka piersi o około 6%, wzrastając do 30% przy hormonoterapii trwającej ponad 10 lat.

Choroby piersi z proliferacją: ryzyko wzrasta w przypadku stwierdzenia zmian rozrostowych, takich jak hyperplasia atypowa lub LCIS. Rozrost wewnątrzprzewodowy z atypią jest uważany za stan przedrakowy.

Leczenie

Leczenie raka piersi jest leczeniem skojarzonym tzn. obejmuje leczenie miejscowe – chirurgię i radioterapię oraz leczenie systemowe (ogólnoustrojowe) oparte o chemioterapię, hormonoterapię i metody biologiczne. Podstawą leczenia jest zabieg chirurgiczny, który w niektórych przypadkach może być metodą samodzielną. W większości przypadków leczenie chirurgiczne łączy się z leczeniem uzupełniającym w postaci radioterapii oraz leczeniem systemowym. Ostateczny sposób leczenia  zależy od wielu czynników takich jak stopień zaawansowania klinicznego nowotworu (określa się go na podstawie wielkości guza, obecności lub braku przerzutów w węzłach chłonnych lub przerzutów odległych), stopnia złośliwości histologicznej ocenianej w badaniu mikroskopowym, obecności receptorów dla hormonów płciowych w guzie, obecności białka HER2, wieku chorej.

Chirurgia

Zabieg chirurgiczny jest podstawową metodą leczenia raka piersi i obejmuje zabieg w obrębie piersi oraz re­gionalnych (leżących w dole pachowym) węzłów chłonnych. Leczenie polega na usunięciu części (zabieg oszczędzający) lub całej piersi (amputacja). W obrębie regionalnych węzłów chłon­nych wykonuje się wycięcie całej grupy węzłów chłonnych (limfadenektomia pachowa) bądź usunięcie tylko jednego lub kilku węzłów wartowniczych (węzłów położonych najbliżej guza). Wybór metody leczenia chirurgicznego ustalany jest indywidualnie u każdej pacjentki i zależy od stopnia zaawansowania nowotworu oraz analizy wielu czynników kliniczno-patologicznych. Możliwości leczenia chirurgicznego obejmują:

• amputację piersi z limfadenektomią pachową
• amputację piersi z biopsją węzła wartowniczego
• zabieg oszczędzający z limfadenektomią pachową
• zabieg oszczędzający z biopsją węzła wartowniczego.

Zabieg oszczędzający

Zabieg oszczędzający polega na chirurgicznym usunięciu guza z zachowaniem otaczających zdrowych tkanek gruczołu piersiowego. Zabieg ten oferuje kobietom możliwość zachowania piersi bez zmniejszenia szansy na wyleczenie.

Leczenie oszczędzające pierś rozważane jest w przypadkach o niskim zaawansowaniu miejscowym tzn. gdy guz w piersi jest mniejszy niż 3 cm, a węzły chłonne w dole pachowym są niewyczuwalne lub wyczuwalne jako pojedyncze i ruchome (I i II stopień zaawansowania klinicznego). Zabieg oszczędzający zawsze uzupełniony jest radioterapią, która zmniejsza ryzyko nawrotu choroby w piersi oraz wydłuża przeżycie. Radioterapię przeprowadza się zwykle po wygojeniu rany tj. około 4 tygodnie po zabiegu operacyjnym.

W przypadku guzów o większym zaawansowaniu miejscowym zabieg oszczędzający może być wykonany po wcześniejszej chemioterapii (chemioterapia przedoperacyjna – neoadjuwantowa). Chemioterapia jest podawana w odstępach co 28 dni przez 3 – 6 miesięcy. W przypadku regresji (zmniejszenia) guza można rozważyć leczenie oszczędzające połączone z biopsją węzła wartowniczego lub limfadenektomia pachową. Po zabiegu oszczędzającym stosowana jest radioterapia uzupełniająca. W przypadku niedostatecznej odpowiedzi na leczenie indukcyjne zabieg oszczędzający pierś może nie być możliwy i leczenie polega na wykonaniu amputacji piersi.

Mastektomia – amputacja piersi

Mastektomia jest zabiegiem polegającym na usunięciu całej piersi. Istnieje kilka rodzajów mastektomii.

Mastektomia radykalna – jest bardzo rozległym zabiegiem polegającym na usunięciu całej piersi wraz z mięśniami piersiowymi oraz całą zawartością dołu pachowego. Obecnie ten typ operacji nie jest rutynowo wykonywany.

Zmodyfikowana mastektomia radykalna – polega na usunięciu piersi wraz z częściową zawartością dołu pachowego bez usuwania mięśni piersiowych. Większość kobiet, u których przeprowadza się mastektomię ma wykonywany ten rodzaj zabiegu.

Prosta lub całkowita mastektomia – polega na usunięciu piersi z niewielkim fragmentem skóry z zachowaniem pachowych węzłów chłonnych.

Radioterapia

Radioterapia jest leczeniem miejscowym wykorzystującym promieniowanie jonizujące generowane w specjalnych aparatach – akceleratorach. Promieniowanie  jonizujące ma zdolność głębokiego przenikania tkanek i zabijania znajdujących się wśród nich w nich komórek nowotworowych. W raku piersi radioterapia stosowana jest na ogół jako leczenie uzupełniające po zabiegu operacyjnym. Radioterapię stosuje się zawsze po zabiegu oszczędzającym, ale może być również zalecana po mastektomii. Obecnie radioterapia jest wskazana właściwie u prawie wszystkich pacjentek leczonych z powodu raka piersi.

Zabieg radioterapii jest całkowicie bezbolesny. Leczenie polega na napromienianiu obszaru piersi, w której usunięto guz lub napromienianiu ściany klatki piersiowej w miejscu po usuniętej piersi. W przypadku obecności przerzutów w węzłach chłonnych obszar napromieniania obejmuje również okolicę pod- i nadoobojczykową.

W celu ochrony zdrowych tkanek przepisana dawka promieniowania podzielona jest na frakcje, które podaje się w ciągu kilkunastominutowego zabiegu 1 raz dziennie przez 5 dni w tygodniu. Typowo, leczenie polega na podaniu od 15 do 25 frakcji i może zatem trwać od 3 do 5 tygodni.

Leczenie radioterapią raka piersi jest dobrze tolerowane. Objawy niepożądane mogą pojawić się zarówno w trakcie radioterapii jak i wiele miesięcy a nawet lat po jej zakończeniu. Najczęstsze skutki uboczne radioterapii to ogólne osłabienie oraz zmiany skórne w polu objętym napromienianiem. Rzadko występują: powikłania płucne i sercowe (gdy choroba dotyczy lewej piersi). Szczegółowy wykaz działań ubocznych obejmuje:

W czasie radioterapii piersi i zaraz po (do 2-3 miesięcy):

Często:

• zaczerwienienie skóry w miejscu napromienianym
• uczucie suchości skóry, swędzenie, pieczenie
• złuszczanie skóry
• uczucie obrzęku piersi napromienianej
• kłucie lub ból piersi napromienianej
• obrzęk ręki po stronie napromienianej
• utrata włosów w obszarze napromienianym (włosy będące na głowie są poza napromienianym obszarem i nie wypadają)
• uczucie suchości w gardle i przełyku
• ból przy przełykaniu
• ogólne osłabienie
• męczliwość

Rzadko :

• suchy kaszel
• nudności, bardzo rzadko wymioty
• ból przy przełykaniu

W dłuższym czasie po zakończeniu radioterapii (powyżej 3 miesięcy):

Często :

• przebarwienie skóry w miejscu napromienianym
• uwidocznienie naczyń krwionośnych na skórze
• uczucie suchości skóry
• zwłóknienie (stwardnienie i zmniejszenie) piersi napromienianej
• męczliwość

Rzadko :

• zapalenie płuc
• zwłóknienie płuc
• utrzymująca się duszność, głównie związana z wysiłkiem
• zmiany w EKG
• zwiększone ryzyko zawału mięśnia sercowego
• martwica lub złamanie żeber i obojczyka
• utrzymujący się obrzęk ręki po stronie napromienianej
• bóle szyi i barku po stronie napromienianej

Leczenie systemowe

U części kobiet chorych na raka piersi może dojść do uogólnienia (rozsiewu) choroby przejawiającego się powstaniem przerzutów odległych. Możliwość uogólnienia choroby nakazuje traktować raka piersi jako chorobę ogólnoustrojową, wymagająca leczenia systemowego opartego o chemioterapię, hormonoterapię lub leczenie biologiczne.

Leczenie systemowe może być zastosowane zarówno przed zabiegiem operacyjnym w celu zmniejszenia masy guza (leczenie neoadjuwantowe), jako leczenie uzupełniające (adjuwantowe) po zabiegu operacyjnym i radioterapii oraz jako leczenie zasadnicze w chorobie uogólnionej.

Leczenie przedoperacyjne – (leczenie neoadjuwantowe lub indukcyjne) – stosuje się w przypadkach zaawansowanych nowotworów gdy ze względu na wielkość guza, naciek sąsiednich struktur lub utworzone pakiety węzłów chłonnych niemożliwym jest przeprowadzenie w sposób bezpieczny operacji. Leczenie takie można czasem zaproponować u części chorych przed zabiegiem oszczędzającym. Wstępne leczenie systemowe przed zabiegiem operacyjnym stosuje się także w przypadku bardzo szybkiej progresji choroby.

Leczenie pooperacyjne – (leczenie adjuwantowe, uzupełniające) stosuje się w celu zmniejszenia ryzyka nawrotu lub uogólnienia choroby. Rodzaj leczenia uzupełniającego określa się na podstawie opracowanych algorytmów postepowania i zależy od takich czynników jak np. wielkość guza, obecność przerzutów w węzłach chłonnych, budowa histologiczna, obecność receptorów dla hormonów płciowych w guzie, stan hormonalny (okres pre lub po menopauzalny), wiek chorej. Obecnie większość chorych kwalifikuje się do systemowego leczenia uzupełniającego.

Leczenie choroby uogólnionej – w przypadku stwierdzenia obecności przerzutów odległych rozpoznaje się chorobę uogólnioną, która wymaga leczenia systemowego. W przypadku uogólnienia choroby wyleczenie nie jest możliwe, niemniej możliwe jest zatrzymanie jej postępu i traktowanie jej jak choroby przewlekłej. Głównym celem tego leczenia jest wydłużenie życia oraz poprawa jakości życia.

Leczenie systemowe opiera się o chemioterapię, leczenie hormonalne lub biologiczne (przeciwciała monoklonalne).

Chemioterapia wykorzystuje leki cytostatyczne, które głównie uszkadzają szybko dzielące się komórki nowotworowe. Leczenie polega na cyklicznym podawaniu leków zwykle drogą dożylną w odstępach co 3-4 tygodnie przez około 6 miesięcy. Ze względu na podobieństwo komórek nowotworowych do stale dzielących się prawidłowych komórek szpiku czy nabłonka przewodu pokarmowego chemioterapia może wiązać się z wystąpieniem toksycznych objawów ubocznych. Najczęstszymi objawami ubocznymi pojawiającymi się w trakcie leczenia chemioterapią to nudności i wymioty, ogólne osłabienie i złe samopoczucie. Niektórym działaniom niepożądanym można obecnie bardzo skutecznie zapobiegać i większość pacjentek dość dobrze toleruje tę formę terapii.

Hormonoterapia – leczenie hormonalne prowadzi się u pacjentek, u których w guzie nowotworowym wykryto receptory dla hormonów steroidowych. Receptory te obecne są u około 70% pacjentek z rakiem piersi. Obecność receptorów dla estrogenu i progesteronu oznacza, że rak piersi jest hormonozależny i ma zdolność do reagowania na bodźce hormonalne, zwłaszcza ze strony estrogenów produkowanych przez organizm. Hormony wiążąc się z receptorami w komórkach raka piersi pobudzają je do wzrostu i podziału. Zablokowanie stymulacji hormonalnej komórek nowotworowych jest podstawą hormonoterapii. W zależności od stanu hormonalnego kobiety (okres przed menopauzą lub po menopauzie) stosuje się leki antyestrogenowe (tamoksifen) lub inhibitory aromatazy (enzym, który przekształca hormony sterydowe do estrogenów u kobiet, u których wygasła czynność hormonalna jajników). Leki hormonalne w postaci tabletek zażywa się 1 raz dziennie przez 5 lat. Dodatkowo, u niektórych pacjentek stosuje się wyłączenie funkcji jajników drogą kastracji chirurgicznej lub farmakologicznej.

Metody biologiczne – leczenie to oparte jest o zastosowanie przeciwciał monoklonalnych skierowanych przeciw antygenowi nowotworowemu receptorowi HER-2 będącym na powierzchni komórek nowotworowych. Receptor ten wykrywa się u około 20-30% pacjentek. Blokada tego receptora przy pomocy przeciwciał w efekcie prowadzi do śmierci komórek nowotworowych. Leczenie polega na okresowym, co 3 tygodnie dożylnym podaniu leku. Leczenie trwa 12 miesięcy.

Wskazówki dla pacjentek leczonych radioterapią

– Wskutek radioterapii Twoje ciało nie stanie się radioaktywne!

– Nie stanowisz zagrożenia dla zdrowia swoich bliskich, również dzieci!

LECZENIE PROMIENIAMI JONIZUJĄCYMI WIĄŻE SIĘ Z MOŻLIWOŚCIĄ WYSTĄPIENIA OBJAWÓW UBOCZNYCH:najczęstszymi objawami ubocznymi w trakcie radioterapii są:

miejscowa bolesność, obrzęk ramienia po stronie napromienianej, ograniczenie ruchomości barku po stronie napromienianej, uczucie „ściągania” skóry oraz zmiany na skórze w postaci od zaczerwienienia do zbrązowienia, świądu, pieczenia, złuszczania.

WAŻNE JEST, ABY NIE LEKCEWAŻYĆ ŻADNYCH Z OBJAWÓW, NALEŻY JE ZGŁOSIĆ PIELĘGNIARCE LUB LEKARZOWI. OBJAWY TE MOŻENA ZMNIEJSZYĆ LUB WYELIMINOWAĆ.

Podczas leczenia promieniami jonizującymi należy przestrzegać następujących zaleceń:

1. W przypadku napromieniania piersi często odpoczywaj przy wysokim ułożeniu ręki po stronie leczonej (na klinie).
2. U kobiet nie wskazane jest noszenie protez piersi i biustonosza ( mogą podrażniać skórę).
3. Często wietrzyć okolice napromienianą.
4. Noś luźną, przewiewną bieliznę z naturalnych włókien.
5. Nie przemęczaj się, nie dźwigaj zwłaszcza ręką po stronie napromienianej.
6. W przypadku duszności odpoczywaj w pozycji wysokiej (siedzącej).
7. Przyjmuj do dwóch litrów płynów obojętnych dziennie.
8. Unikaj pokarmów zbyt pikantnych, gorących, zimnych, kwaśnych.
9. W przypadku dolegliwości przy połykaniu istnieje możliwość zmiany diety.
10. Dobre efekty daje picie siemienia lnianego.
11. Myj okolicę napromienianą, ale bardzo delikatnie.
12. Stosuj mydło o odczynie kwaśnym lub delikatne mydło dziecięce.
13. Osuszaj skórę nie pocierając jej.
14. Nie zmywaj oznaczeń na skórze!

PALENIE I PICIE ALKOHOLU W TRAKCIE RADIOTERAPII ZMNIEJSZA SZANSE NA WYLECZENIE CHOROBY NOWOTWOROWEJ I NASILA ODCZYN POPROMIENNY W TRAKCIE LECZENIA !!!

Po zakończonym leczeniu

Po zakończonym leczeniu pacjentki poddawane są regularnym badaniom kontrolnym. Badania kontrolne mają na celu wczesne wykrycie miejscowego lub regionalnego nawrotu choroby. Mniejsze znaczenie ma natomiast aktywne poszukiwanie bezobjawowych przerzutów odległych, ponieważ ich wcześniejsze wykrycie w wyniku rozszerzonego zakresu badań kontrolnych nie ma istotnego wpływu na skuteczność leczenia i jakość życia chorych. Nie zaleca się zatem rutynowych badań laboratoryjnych i obrazowych takich jak tomografia komputerowa czy badanie USG. Badania te zleca się tylko w ze ścisłych wskazań klinicznych przy podejrzeniu nawrotu choroby.

Zwykle schemat badań kontrolnych po zakończeniu leczenia wygląda następująco:

– pierwsze 2 lata – co 3 miesiące

– 2-5 lat po zakończonym leczeniu – co 6 miesięcy, następnie co rok. mammografia co 12 miesięcy, w przypadku zabiegu oszczędzającego pierś pierwsza mammografia powinna być wykonana 6 miesięcy po zabiegu.

Dodatkowo zaleca się badanie ginekologiczne co rok oraz u niektórych pacjentek badanie densytometryczne kości co 12-24 miesiące.

Strony internetowe poświęcone rakowi piersi:

Onkonet.pl – Serwis medyczny dla pacjentów i lekarzy

http://www.onkonet.pl/dp_np_rakpiersi.html