Opis Zakładu

Brachyterapia w Wielkopolskim Centrum Onkologii  

W Wielkopolskim Centrum Onkologii (WCO) wykorzystuje się metodę brachyterapii w leczeniu nowotworów złośliwych od wczesnych lat pięćdziesiątych. Początkowo podstawową metodą brachyterapii było leczenie przy pomocy radu. W latach 70-tych zakupiono pierwszy selektron LDR zawierający izotop 137Cezu umożliwiający automatyczne i bezpieczne stosowanie źródeł promieniotwórczych w ginekologii. W latach 90-tych po zakupie aparatów nowej generacji -  microselektronów HDR i PDR nastąpił istotny wzrost liczby leczonych chorych, poszerzono zakres leczonych nowotworów do poziomu odpowiadającego renomowanym ośrodkom Unii Europejskiej. W 2006 roku liczba leczonych chorych wyniosła 1131 stanowiąc około 1/5 wszystkich chorych leczonych metodami radioterapii, w 2007 roku - 1299, w 2008 - 1401, w 2009 - 1360. W 2005 roku zakończono budowę nowego skrzydła szpitala, w którym znajduje się nowoczesny Zakład Brachyterapii.

Struktura Zakładu Brachyterapii

  • 2 bunkry dla aparatów do brachyterapii HDR, w tym jeden wyposażony w tomograf komputerowy
  • 1 bunkier dla aparatu do brachyterapii PDR
  • sala zabiegowa do zabiegów w znieczuleniu ogólnym i miejscowym, wyposażona w cyfrowe rentgenowskie ramię C
  • Pracownia Brachyterapii Nowotworów
  • Pracownia Planowania Leczenia i Dozymetrii w Brachyterapii będąca częścią Zakładu Fizyki Medycznej,
  • Pracownia Hipertermii
  • Pracownia Endoskopii
  • Pracownia Implantów Stałych
  • Poradnia Brachyterapii
  • 2 sale chorych (6 łóżek)
  • dyżurka lekarska
  • dyżurka pielęgniarska
  • sekretariat z gabinetem Kierownika Zakładu
  • archiwum


Wyposażenie:

Obecnie w Wielkopolskim Centrum Onkologii znajdują się 3 aparaty do brachyterapii:

  1. Flexitron HDR I (High Dose Rate, z użyciem źródła o wysokiej mocy dawki)
  2. Flexitron HDR II (High Dose Rate, z użyciem źródła o wysokiej mocy dawki)
  3. microSelectron PDR (Pulsed Dose Rate, do brachyterapii pulsacyjnej) 

Zakład dysponuje nowoczesnym wielostanowiskowym komputerowym systemem planowania leczenia Oncentra Brachy, zintegrowaną linią terapeutyczną z tomografem komputerowym SOMATOM go.Open Pro, aparatem weryfikacji radiologicznej Siemens Cios Flow, dwoma systememi planowania w czasie rzeczywistym Oncentra Prostate do brachyterapii raka prostaty techniką HDR i z wykorzystaniem implantów stałych uLDR. Od początku 2022 roku naszym najnowszym narzędziem do planowania brachyterapii okulistycznej związanej z leczeniem czerniaka naczyniówki oka jest program do planowania leczenia EyePhysics.


Rak prostaty:

Nowoczesny sprzęt do brachyterapii HDR (linia Oncentra Prostate) umożliwia jednoczasowe wykonanie implantacji igieł do miąższu prostaty, przygotowanie planu leczenia oraz napromienianie chorego w ramach jednego zabiegu, dlatego tez nazywany jest systemem „real-time”, systemem planowania w czasie rzeczywistym. Zachorowalność na raka prostaty ciągle rośnie, co związane jest ze starzeniem się społeczeństwa oraz z coraz lepszą wykrywalnością wczesnych postaci raka prostaty w badaniach przesiewowych. Z tych powodów rozszerzenie możliwości leczenia raka prostaty o nowoczesną metodę HDR ma istotne znaczenie dla poprawy wyleczalności. W leczeniu raka prostaty można zastosować brachyterapię przy pomocy implantów stałych (izotopy promieniotwórcze implantowane na stałe do miąższu prostaty, izotopy - J125, Paladium103) lub brachyterapię HDR. Pierwsza metoda jest metodą stosowaną jako leczenie samodzielne, radykalne i stopniowo wypiera inne metody leczenia raka prostaty we wczesnych stadiach zaawansowania. Brachyterapia przy pomocy implantów stałych jest obecnie najczęściej stosowaną metodą leczenia raka prostaty w USA, metodą znacznie częściej stosowaną niż prostatectomia lub teleradioterapia. Brachyterapia HDR jest natomiast częściej stosowana w Europie i jest najczęściej elementem leczenia skojarzonego z teleradioterapią.. Brachyterapia HDR może być także stosowana u chorych, u których doszło do miejscowej wznowy po uprzednim leczeniu napromienianiem, po prostatektomii oraz jako leczenie paliatywne.

Jako jeden z kilku ośrodków w Polsce Zakład Brachyterapii WCO wykorzystuje w leczeniu chorych nowoczesny aparat do hipertermii nowotworów firmy BSD Medical. Wyposażenie Zakładu nie odbiega od wyposażenia najlepszych ośrodków onkologicznych w Europie.


Aktualnie w Zakładzie brachyterapii WCO wykonuje się:

  1. brachyterapię śródtkankową nowotworów prostaty (implanty stałe I-125, HDR)
  2. brachyterapię śródtkankową nowotworów piersi (boost, APBI w systemie oncoSmart)
  3. brachyterapię śródtkankową nowotworów penisa
  4. brachyterapię śródtkankową zaawansowanych nowotworów jamy brzusznej, w tym trzustki, wznów nowotworów jelita grubego, mięsaków zaotrzewnowych
  5. brachyterapię śródtkankową i kontaktową nowotworów wargi
  6. brachyterapię śródtkankową i kontaktową nowotworów głowy i szyi
  7. brachyterapię śródtkankową i kontaktową nowotworów skóry
  8. brachyterapię endoluminalną nowotworów tchawicy i płuca
  9. brachyterapię endoluminalną nowotworów przełyku
  10. brachyterapię endoluminalną nowotworów dróg żółciowych
  11. brachyterapię endoluminalną i śródtkankową raka odbytu
  12. brachyterapię endoluminalną i śródtkankową nowotworów ginekologicznych (w ramach Oddziału Radioterapii i Onkologii Ginekologicznej)
  13. hipertermię śródtkankową i powierzchniową w skojarzeniu z brachyterapią, teleradioterapią
  14. bronchoskopię diagnostyczną i terapeutyczną


Personel:

Zabiegi brachyterapii wymagają zaangażowania wysokospecjalistycznego zespołu różnych specjalności. Brachyterapią w Wielkopolskim Centrum Onkologii zajmuje się zespół składający się z lekarzy specjalistów – radioterapeutów, fizyków medycznych, elektroradiologów, pielęgniarek zabiegowych. Personel jest szkolony w najlepszych ośrodkach krajowych i zagranicznych.


Praca naukowa:

W latach 1999 – 2014 pracownicy Zakładu opublikowali ponad 70 publikacji naukowych, przygotowano i wygłosili ponad 60 wystąpień zjazdowych oraz wykładów dotyczących brachyterapii. Kierownik Zakładu zakończył przewód habilitacyjny, prowadzone są kolejne przewody doktorskie. Co roku wszyscy pracownicy uczestniczą czynnie w Zjazdach naukowych polskich i światowych.

Zakład uczestniczył w trialach naukowych, np. w badaniu III fazy (GEC-ESTRO Trial) nad miejscem samodzielnej brachyterapii w leczeniu raka piersi (PBI trial) oraz w badaniu II fazy (PBIG Trial) nad monoterapią HDR raka prostaty, ponadto w licznych projektach Unii Europejskiej (EMPIRION, QUESTRO).

Aktualnie prowadzimy autorskie badania kliniczne nad optymalizacją uzupełniającego leczenia brachyterapią HDR we wczesnym raku piersi - prospektywne badanie HiFi-APBI (częściowe przyspieszone napromienianie piersi w 5 dawkach po 5,4 Gy w ciągu zaledwie 3 dni); nad oceną toskyczności ogniskowej brachyterapii ratunkowej wznowy raka gruczołu krokowego po uprzedniej radioterapii - prospektywne badanie FocaSaBra (Focal Salvage Brachytherapy); wprowadziliśmy do użytku, rozwijamy i udoskonalamy technikę brachyterapii kontaktowej raków skóry z użyciem indywidualnie przygotowywanych aplikatorów w technice druku 3D.

Zakład prowadzi zajęcia dydaktyczne ze studentami Wydziału Lekarskiego, Wydziału Nauk o Zdrowiu, Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu oraz ze studentami fizyki Uniwersytetów w Poznaniu i Toruniu.


Współpraca:

Swoje doświadczenie zawodowe pracownicy Zakładu Brachyterapii WCO poszerzają we  współpracy z innymi ośrodkami polskimi i zagranicznymi, przed wszystkim z Zakładami Brachyterapii w Białymstoku, Bydgoszczy, Gliwicach, Krakowie i Warszawie.

Nawiązana została współpraca m.in. z:

  • Instytutem Onkologii w Barcelonie oraz Walencji (Hiszpania),
  • Uniwersytetem w Erlangen (Niemcy)
  • Uniwersytetem w Wiedniu (Austria)
  • Kliniką Gemelli w Rzymie (Włochy)

Brachyterapia HDR i PDR nowotworów układu nerwowego kontynuowana jest we współpracy z Kliniką Neurochirurgii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, brachyterapia PDR nowotworów dróg żółciowych - we współpracy ze Szpitalem Miejskim przy ul. Szwajcarskiej w Poznaniu, brachyterapia HDR i PDR nowotworów głowy i szyi we współpracy z Oddziałem Nowotworów Głowy i Szyi WCO oraz Kliniką Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.  


Wprowadzanie metod leczenia:

Do szczególnych osiągnięć pracowników Zakładu Brachyterapii WCO (wprowadzenia metod leczenia po raz pierwszy na terenie Wielkopolski) można zaliczyć:

  1. Rozwój nowoczesnej metody - pulsacyjnej brachyterapii (PDR) różnych nowotworów złośliwych od 01.07.2000 (aktualnie leczenie to wykonywane jest w Polsce tylko w Wielkopolskim Centrum Onkologii)
  2. Rozwój brachyterapii HDR i PDR śródtkankowej nowotworów układu nerwowego (we współpracy z Kliniką Neurochirurgii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu)
  3. Brachyterapię restenoz tętnic wieńcowych (we współpracy z Kliniką Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu oraz Pracownią Hemodynamiki Szpitala Miejskiego im. Strusia, leczenie było wykonywane w 3 ośrodkach w Polsce) oraz restenoz tętnic obwodowych (we współpracy z Kliniką Chirurgii Naczyń Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu
  4. Brachyterapię śródtkankową HDR raka gruczołu krokowego
  5. Brachyterapię HDR i PDR nowotworów dróg żółciowych (we współpracy ze Szpitalem Miejskim przy ul. Szwajcarskiej w Poznaniu - leczenie rutynowo stosowane po raz pierwszy w Polsce)
  6. Brachyterapię HDR i PDR nowotworów głowy i szyi: (we współpracy z Kliniką Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu)
  7. Brachyterapię HDR i PDR raka gruczołu piersiowego oraz wprowadzenie (po raz pierwszy poza USA) aplikatora Contura do techniki PBI
  8. Brachyterapię raka prostaty przy pomocy implantów stałych (po raz pierwszy w Polsce)
  9. Brachyterapię kontaktową raków skóry z użyciem aplikatorów drukowanych w technice trójwymiarowej (druk 3D)

 

Prof. dr hab. n. med. Janusz Skowronek (1998-2018),     

Dr n. med. Adam Chicheł, Kierownik Zakładu Brachyterapii (od 2018 nadal)