Programy badań profilaktycznych realizowane w WCO

Ogólnopolski Program Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi jest odpowiedzią na stały i bardzo znaczący wzrost zachorowalności na nowotwory głowy i szyi. Ta grupa chorób najczęściej diagnozowana jest w III i IV stadium zaawansowania, medycyna wówczas może zaoferować jedynie leczenie paliatywne, którego celem jest przedłużenie życia i poprawa jego komfortu. Zgodnie z danymi Krajowego Rejestru Nowotworów liczba nowych rozpoznań wzrosła w ostatniej dekadzie o 25% tj. z 8 694 do 10 801. Mapy Potrzeb Zdrowotnych, opracowane przez Ministerstwo Zdrowia, prognozują w latach 2015-2025 wzrost liczby zachorowań na nowotwory głowy i szyi o 10%.

Autorem Programu jest prof. dr hab. n. med. Wojciech Golusiński, Kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii Głowy, Szyi i Onkologii Laryngologicznej Wielkopolskiego Centrum Onkologii w Poznaniu, Prezes Polskiego Towarzystwa Nowotworów Głowy i Szyi.

Wielkopolskie Centrum Onkologii w Poznaniu w okresie od 01.09.2017 r. do 30.09.2022 r. realizować będzie projekt profilaktyczny dotyczący wczesnego wykrywania nowotworów głowy i szyi na terenie województw lubuskiego, wielkopolskiego oraz zachodniopomorskiego, a jego główne cele to:

– objęcie grupy docelowej 7500 mieszkańców (3000 kobiet i 4500 mężczyzn) na terenie realizacji projektu bezpłatnymi świadczeniami zdrowotnymi w ramach profilaktyki wtórnej. Grupą docelową będą osoby w wieku produkcyjnym, u których istnieje podwyższone ryzyko NGiSz tj.: w wieku 40-65 lat, są wieloletnimi palaczami, nadużywają alkoholu, mają podwyższone ryzyko zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego, u których przez ponad 3 tygodnie występuje jeden z 6 objawów niezwiązanych z infekcją górnych dróg oddechowych takich jak: pieczenie języka, niegojące się owrzodzenie oraz/lub czerwone lub białe naloty w jamie ustnej, ból gardła, przewlekła chrypka, guz na szyi, niedrożność nosa lub krwawy wyciek z nosa, ból w trakcie oraz/lub problemy z przełykaniem. Do grupy objętej programem można włączyć również osoby z wskazanej grupy wiekowej, które nie są wieloletnimi palaczami, nie nadużywają alkoholu, jak również nie mają podwyższonego ryzyka zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego, a u których przez ponad 3 tygodnie wystąpił jeden z ww. objawów

– objęcie pracowników placówek podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) działaniami edukacyjnymi z zakresu wiedzy o NGiSz

– kampania edukacyjna skierowana do grupy docelowej w zakresie czynników ryzyka oraz wczesnych objawów NGiSz

– realizacja programu wsparcia emocjonalnego dla chorych leczonych z powodu NGiSz, obejmującego spotkania chorych i ich rodzin z zespołami psychologiczno-socjalnymi

– utworzenie i prowadzenie platformy współpracy pomiędzy interesariuszami (w tym m.in. lekarzami POZ, decydentami, organizacjami skupiającymi pacjentów z NGiSz)

Zapraszanie do programu osób badanych odbywać się będzie dwutorowo:

– poprzez lekarzy POZ (zadaniem lekarzy POZ będzie kwalifikacja pacjentów ze swojej listy aktywnej do badań przesiewowych oraz edukacja)

– samodzielnie poprzez bezpośredni dotarcie do ośrodka specjalistycznego, w wyniku działań edukacyjnych (przy rejestracji wymagane będzie wypełnienie ankiety dot. czynników ryzyka)

Badania grupy docelowej rozpoczną się w 2018 r.

W chwili obecnej w przygotowaniu są szkolenia edukacyjne dla lekarzy oraz organizowane jest spotkanie w ramach wsparcia emocjonalnego dla grupy osób chorych na NGiSz.

Kierownikiem projektu jest dr n. med. A. Dyzmann-Sroka, koordynatorem merytorycznym zaś dr hab. n. med. W. Kycler.

• podniesienie poprzez edukację kwalifikacji personelu medycznego (w szczególności lekarzy POZ) w zakresie diagnostyki i wykrywania nowotworów,
• podniesienie kwalifikacji specjalistów w dziedzinie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej w zakresie programu i włączenie ich do aktywnej profilaktyki nowotworów skóry,
• wzrost, poprzez edukację, wiedzy grupy docelowej w zakresie reguły ABCDE – Freidmana i Rigela,
• zwiększenie dostępności do wiedzy i edukacji dla grupy docelowej w zakresie czynników ryzyka nowotworów skóry, poprzez organizację edukacyjnych wydarzeń masowych/kampanii,
• wzrost wiedzy i nawyków odnośnie samoobserwacji zmian na skórze, w tym, przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii (np. aplikacji, programów komputerowych) wśród grupy docelowej,
• zwiększenie skuteczności rozpoznawania nowotworów skóry na wczesnym etapie rozwoju choroby przez przeszkolony personel medyczny poprzez zwiększenie liczby wykrytych podejrzeń zmian nowotworowych skóry w okresie realizacji programu.

• grupa 1. – w zakresie edukacji: lekarze POZ, specjaliści w dziedzinie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej/edukatorzy zdrowotni, dermatolodzy, onkolodzy,
• grupa 2. – w zakresie edukacji osoby aktywne zawodowo, tj. osoby w wieku 15-64 lata (lub starsze, jeśli są nadal aktywne zawodowo),
• grupa 3. – w zakresie badań przesiewowych:
  • a) osoby w wieku 50-64,
  • b) osoby w wieku 15-49 będą mogły otrzymać wsparcie w przypadku jasnych zaleceń lekarza związanych z występowaniem czynników ryzyka lub występowania niepokojących znamion,
  • c) osoby powyżej 65 r. ż. pod warunkiem, że są nadal aktywne zawodowo będą mogły otrzymać wsparcie w przypadku występowania czynników ryzyka lub niepokojących znamion.

W etapie podstawowym wykonywane jest mammograficzne badanie obu gruczołów piersiowych (dla każdej piersi wykonywane jest zdjęcie w dwóch projekcjach: skośnej i kranio-kaudalnej). U kobiet, u których w etapie podstawowym lekarz stwierdził nieprawidłowości wymagające dalszej diagnostyki, zależnie od zaleceń wykonywane jest USG piersi, mammografia celowana; ewentualnie biopsja cienkoigłowa lub gruboigłowa.

Na badanie należy wziąć: dowód osobisty i zdjęcia z poprzednich badań mammograficznych.

Kobiety w wieku 25-59 lat, które w ciągu ostatnich trzech lat nie miały wykonanego badania cytologicznego, nigdy nie były leczone z powodu raka szyjki macicy oraz zgłosiły się do jednostki wykonującej badanie cytologiczne w ramach Populacyjnego Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy. W Wielkopolskim Centrum Onkologii wykonywana jest ocena preparatu cytologicznego, a nie badanie cytologiczne.

Do programu kwalifikowane są osoby – nosiciele mutacji w genie BRCA1 i/lub na podstawie obciążonego wywiadu rodzinnego. Do udziału w programie konieczne jest badanie genetyczne oraz ankieta z wywiadem rodzinnym.

– Osobista (parter, patio, Główna Rejestracja),

– On-line pod adresem: https://erejestracja.wco.pl/

Do programu włączani są pacjenci z mutacjami w genach MMR oraz APC a także na podstawie obciążonego wywiadu rodzinnego. Do udziału w programie konieczne jest badanie genetyczne oraz ankieta z wywiadem rodzinnym.

– Telefoniczna (61 8850 557, od poniedziałku do piątku w godzinach 7.00 do 16.00; w środy do godziny 17.30)

– Osobista (parter, patio, Główna Rejestracja),

– On-line pod adresem: https://erejestracja.wco.pl/

Rejestracja odbywa się na podstawie skierowania od lekarza specjalisty (np. lekarza rodzinnego)

Projekt jest dofinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz ze środków budżetu państwa.

Środki przyznane na realizację wydatków bieżących ze środków europejskich: 2 836 491,58 PLN.

Środki przyznane na realizację wydatków bieżących z dotacji celowej: 333 704,89 PLN,

Projekt realizowany jest od 01.07.2020 do 30.06.2023 na terenie województwa wielkopolskiego.

GRUPA DOCELOWA to 4250 osób (2508 kobiet, 1742 mężczyzn) w wieku aktywności zawodowej i które ukończyły 18r.ż., z terenu woj. wielkopolskiego (w rozumieniu przepisów Kodeksu Cywilnego), z nowo rozpoznanymi nowotworami złośliwym z grupy: rak płuca, sutka, trzonu lub szyjki macicy, jelita grubego, odbytnicy, pęcherza moczowego, przewlekła białaczka limfocytowa i spełniającymi szczegółowe kryteria  kwalifikacji wskazane w programie.

Harmonogram realizacji projektu:

ZADANIA W PROJEKCIE:

1. Działania informacyjno-edukacyjne
2. Szkolenie personelu medycznego dla 68 osób
3. Program szczepień
4. Monitorowanie realizacji projektu oraz ewaluacja zrealizowanych działań

EFEKTY:

Liczba osób, które dzięki interwencji EFS zgłosiły się na badanie profilaktyczne – 4250.

EFEKTAMI wykonywanych szczepień przeciwko pneumokokom są: redukcja zapadalności na śródmiąższowe choroby płuc i powikłań leczenia onkologicznego oraz polepszenie jakości życia u chorych onkologicznie, redukcja hospitalizacji, poprawa efektywności leczenia onkologicznego. Szczepienia przeciwko grypie pomogą m.in. w: zmniejszeniu zachorowalności na grypę, redukacji śmiertelności spowodowanej powikłaniami pogrypowymi, zmniejszenie powikłań leczenia onkologicznego i polepszenia jakości życia u chorych onkologicznie, co zredukuje hospitalizacje z powodów powikłań grypy i poprawę efektywności leczenia onkologicznego.

EFEKTAMI całego projektu będzie dodatkowo zwiększenie wiedzy dziedzinowej wśród chorych onkologicznie, zwiększenie kompetencji lekarzy oraz monitoring, który dostarczy ważnych informacji.

Projekt pn.: „Realizacja regionalnego programu zdrowotnego – zapobieganie ciężkim zapaleniom płuc i powikłaniom pogrypowym u osób z chorobami nowotworowymi” nr RPWP.06.06.01-30-0028/19, został złożony w odpowiedzi na konkurs zamknięty nr RPWP.06.06.01-IZ.00-30-003/19 ogłoszony w ramach Osi priorytetowej 6 Rynek pracy, Działanie 6.1 Wspieranie aktywności zawodowej pracowników poprzez działania prozdrowotne, Poddziałanie 6.6.1  Wspieranie aktywności zawodowej pracowników poprzez działania prozdrowotne.

Projekt będzie skupiał się na profilaktyce grypy i chorób związanych z zakażeniami pneumokokami wśród osób z nowo rozpoznanymi nowotworami złośliwymi. U osób z nowotworami, układ immunologiczny jest osłabiony, a organizm bardziej narażony na powikłania pogrypowe czy zapalenia płuc. W świetle przytoczonych faktów ważna jest profilaktyka i zaszczepienie przeciwko grypie i pneumokokom, aby nie narażać osób chorych na nowotwory na dodatkowe jednostki chorobowe, które mogą dodatkowo osłabić organizm. Istotnym elementem projektu są działania informacyjno-edukacyjne, dzięki którym uda się dotrzeć do osób z grupy docelowej i przekazać niezbędne informacje, a także zwiększyć kompetencje lekarzy w omawianym zakresie.

CEL GŁÓWNY: zwiększenie poziomu wyszczepialności (tj. odsetka populacji zaszczepionej) przeciwko pneumokokom oraz grypie wśród 4250 osób z chorobami nowotworowymi z terenu woj. wielkopolskiego w okresie kolejnych 3 lat.

Kierownikiem projektu jest prof. dr hab. n. med. Andrzej Marszałek, koordynatorem merytorycznym zaś dr n. med. Agnieszka Dyzmann-Sroka.

Regulamin Projektu

Program dofinansowany w wysokości 1 860 288,20 zł – w 84% ze środków Unii Europejskiej w ramach osi priorytetowej V Wsparcie dla obszaru zdrowia, Działania 5.1 Programy profilaktyczne oraz w 16% z budżetu Państwa.

Program skierowany jest do 840 kobiet w wieku aktywności zawodowej z rozpoznanym rakiem piersi zakwalifikowanych do leczenia chirurgicznego, także z wielochorobowością, w trakcie i po zakończeniu chemioterapii, z powikłaniami leczenia chirurgicznego i uzupełniającego. Ma na celu zmniejszenie o 10% ryzyka wystąpienia obrzęku limfatycznego u 840 kobiet w wieku aktywności zawodowej i po leczeniu raka piersi poprzez edukację i rehabilitację oraz poprawę lub podtrzymanie wydolności fizycznej na obszarze makroregionu zachodniego (woj. lubuskie, wielkopolskie i zachodniopomorskie).

Okres realizacji projektu: od 1 stycznia 2021 r. do 30 czerwca 2023 r.

Kierownik projektu: dr n. med. Janusz Doś

– Zwiększenie skuteczności wczesnej oceny ryzyka wystąpienia obrzęku limfatycznego i monitorowania wielkości kończyn górnych przez personel medyczny;

– Podniesienie świadomości profilaktyki przeciwobrzękowej u pacjentek i wprowadzenie działań prewencyjnych;

– Poprawa sprawności funkcjonalnej pacjentek poddanych leczeniu chirurgicznemu raka piersi w okresie wczesnym i kształtowanie lub podtrzymywanie aktywności fizycznej w okresie późniejszym;

– Zwiększenie dostępności do wiedzy i edukacji w zakresie konieczności podnoszenia aktywności fizycznej, utrzymania właściwej masy ciała, zastosowania odpowiedniej diety i wsparcia psychologicznego pacjentek.

Program skierowany jest do pacjentek z poniższych grup:

GRUPA 1 – 400 kobiet zagrożonych wystąpieniem obrzęku limfatycznego kończyny górnej BCRL (obrzęk limfatyczny związany z rakiem piersi, ang. Breast Cancer Related Lymphederma): poddane limfadenektomii pachowej ALND (usunięcie węzłów chłonnych, ang. Axillary Lymph Node Dissection) i chirurgicznemu leczeniu raka piersi (12 m-cy)

GRUPA 2a – 40 kobiet w mniejszym stopniu zagrożone wystąpieniem obrzęku limfatycznego kończyny górnej po zabiegach z biopsją węzła wartowniczego SLNB (ang. Syntinel Lymph Node Biopsy)                                i chirurgicznym leczeniu raka piersi (6 m-cy)

GRUPA 2b – 400 kobiet po zabiegach z biopsją węzła wartowniczego SLNB i chirurgicznym leczeniu raka piersi z późniejszym zastosowaniem radioterapii zagrożone, na skutek promieniowania wystąpieniem obrzęku limfatycznego (12 m-cy po RTH – radioterapia, ang. Radiotherapy; ok. 13 m-cy po operacji)

Więcej informacji można uzyskać dzwoniąc do Biura projektu pod numerem 61 88 50 311 lub na stronie internetowej Świętokrzyskiego Centrum Onkologii – Lidera Ogólnopolskiego programu profilaktyki obrzęku limfatycznego po leczeniu raka piersi https://pol.onkol.kielce.pl/.